Halı ve Kilim Müzesi

Sultanahmet Camisi Hünkâr Kasrı’nda bulunan Halı Müzesi’ndeki eserler vakıf teberrükât ambarlarında çeşitli tarihlerde ve çeşitli nedenlerle toplanan eserlerden oluşturulmuştur.

Türk İnşaat ve Sanat Eserleri Müzesi ile Türk Yazı Sanatları Müzesi’ni kurma çalışmaları yapılırken, Yavuz Selim Medresesi’nin (Halıcılar Köşkü Medresesi) ve Yeni Cami Hünkâr Kasrı altındaki depolarda ve Şehzade Camisi imaretinde çeşitli türbe, dergâh ve camilerden toplanmış değerli halı, kilim, sumak, cicim gibi yaygıların olduğu dikkati çekince ilkel şartlarda korunan bu eserlerin bir müze uygun görülmüştür.

Halı Müzesi’nin kurulduğu Hünkâr Kasrı Sultan Ahmet Cami ile birlikte Sultan I.Ahmet tarafından 1609–1617 yıllarında Mimar Sedefkâr Mehmet Ağa'ya yaptırılmıştır. Çeşitli onarımlar gören kasır birçok özgün ayrıntısını yitirmiş, son büyük onarımını 1949'daki yangından sonra geçirmiştir.Müzede bir araya getirilen halılar arasında Uşak, Bergama, Kula, Konya, Kırşehir, Ladik, Kafkas ve Kazak kökenli olanlar bulunuyordu. İlk defa Yapı ve Kredi Bankası’nın Galatasaray’daki galerisinde 1972'de sergilenen bu eserler ilgi ile karşılanmıştır. Bunun ardından onarımı tamamlanan Sultanahmet Camisi Hünkâr Kasrı’nda bu halılar ve onları tamamlayan depolardan getirilen diğer örnekler 1979'da Halı Müzesi adıyla ziyarete açılmıştır. Bu arada Belkıs (Acar) Balpınar’ın kontrolünde halı ve kilimlerin bakımları yapılmış, çerçevelenmiş, brandaları konunun uzmanlarınca dikilmiştir. Divriği Ulu Camisi’nden 1978'de çalınan 22 halı ve bir kilim 1982 yılında Kayseri’de bulunmuş ve müzeye getirilmiştir.Müzedeki en erken tarihli halı XIV. yüzyıldan günümüze gelebilen Beylikler dönemine ait bir örnektir. Divriği Ulu Camisi’nde bulunan bu halının XIII. yüzyılda Mengücekler tarafından dokunduğu ileri sürülmüştür. Müzede, Türk düğümü tekniği ile Anadolu’da dokunmuş halılar çoğunlukta olup, bunların arasında XV. yüzyıldan kalma hayvan figürlü bir halı ünik bir örnektir. Bu halı ile de Türk halı sanatına yeni bir örnek kazandırılmıştır. Müzede bulunan bir diğer hayvan figürlü halı ise XVIII. yüzyıl tarihlidir.

Müzede Bergama yöresine ait olduğu sanılan bir başka halı Holbain halo kompozisyonlarına benzemekte olup, bunların ortasındaki sekizgenin çevresi çengel motifleri ile zenginleştirilmiştir. Bu örneklerin yanı sıra Batı Anadolu ve İç Anadolu’nun XVI.-XVII. yüzyıl halıları bulunmaktadır. Madalyonlu, yıldızlı Uşak halıları, Bergama, Konya Çanakkale, Türkmen, Yörük ve İran (Kirman) halıları da bu koleksiyonları tamamlamaktadır. Ayrıca XVIII. yüzyıl Ladik, Kula, Gördes seccadeleri de vardır.Müzenin ilgi çeken bölümlerinden birisi de XVI.-XVIII. yüzyıllarda önemli bir halı dokuma merkezi olan Uşak yöresinde dokunan halılardır. Bu halılar grubu içerisindeki yıldız, madalyon, kuş motifli halıların çoğunun zemini Çin bulutları ile bezenmiştir. XVI. yüzyılın sonlarına tarihlenen vazo motifli İran saray halısı, XVI.-XVIII. yüzyıllarda dokunmuş Kafkas motifli Anadolu halıları da onları tamamlamaktadır.